Dlaczego to takie ważne?
Bo stała kontrola tarczycy pomaga wykryć wiele nieprawidłowości,
zanim dojdzie do poważnych kłopotów (wówczas pozostaje nam leczenie farmakologiczne,
terapia jodem lub ostateczność, czyli operacja). Najpopularniejsze w medycynie
są trzy stany chorobowe tarczycy.
Jeżeli poziom hormonów wytwarzany przez ten gruczoł staje się za
niski lub za wysoki mamy do czynienia z chorobami tarczycy – niedoczynnością
lub nadczynnością.
1.
Niedoczynność tarczycy (hipotyreoza)
polega na niedostatecznym wytwarzaniu hormonów tarczycy. Ich zbyt niski poziom
w organizmie niemal od razu daje o sobie znać. Stajemy się wtedy
zmęczeni – zmęczenie to przybiera postać przewlekłej, senni, osłabieni, często
mamy trudności w koncentracji, zaburzenia pamięci. Objawom tym często
towarzyszy uczucie chłodu, marznięcie. Skóra staje się sucha, blada i zimna.
W bardziej zaawansowanych stadiach choroby można zauważyć nadmierne
rogowacenie naskórka (szczególnie na łokciach i kolanach), łamliwe włosy,
przerzedzenie brwi, problemy w funkcjonowaniu układu trawiennego
(zaparcia), a nawet zmieniony głos (pogrubienie strun głosowych) oraz
zwiększenie masy ciała. Niedoczynność tarczycy może skutkować również często
pojawiającymi się stanami depresyjnymi i obniżeniem sprawności
intelektualnej.
Niestety nie zawsze potrafimy to zauważyć i długo borykamy
się z objawami choroby, które znacznie obniżają jakość naszego życia.
Często objawy te nie zauważamy lub po prostu z rzucamy na szybki
stresujący tryb życia.
Dlaczego chorujemy na niedoczynność tarczycy?
Jedną z częściej występujących przyczyn jest choroba
dziedziczna – zapalenie autoimmunologiczne tarczycy tzw. choroba Hashimoto.
Ponieważ na choroby tarczycy chorują częściej kobiety, w szczególności
córka matki chorej na niedoczynność tarczycy powinna pamiętać o profilaktycznej
kontroli poziomu hormonów tarczycowych, a w przypadku wystąpienia objawów
podobnych do opisanych powyżej skonsultować się z lekarzem. Choroba
zakodowana w kodzie genetycznym może, choć nie musi się ujawnić. Prawdopodobieństwo
jej rozwoju rośnie w tych momentach życia, kiedy w organizmie kobiety
zachodzą znaczne zmiany tj. ciąża lub menopauza.
Niedoczynność tarczycy może być także powikłaniem po leczeniu
operacyjnym lub terapii jodem radioaktywnym – co dowiedli białostoccy naukowcy,
do których badania powrócimy później.
Wykonanie USG tarczycy lub po oznaczeniu hormonów tarczycy i TSH
potwierdzi nasze obawy co do choroby niedoczynności tarczycy.
2.
Nadczynnością tarczycy
(hipertyreoza)to stan organizmu, w którym
tarczyca wydziela nadmiar hormonów.
Do symptomów, które powinny zwrócić naszą uwagę zaliczamy przede
wszystkim: stałe uczucie gorąca, zwiększona potliwość (skóra staje się ciepła
i wilgotna), nadmierna pobudliwość, spadek masy ciała mimo wzmożonego
apetytu, osłabienie, duszność, kołatania serca, wyraźna niechęć do wysiłku
fizycznego i intelektualnego, czy drżenie rąk.
Pojawia się także wytrzeszcz oczu, bezsenność, nieregularne
miesiączkowanie, zahamowanie wzrostu i powiększenie tarczycy.
Jakie są przyczyny nadczynności tarczycy?
Do najczęstszych czynników należą:
•Choroba Grave-Basedowa –
pobudzenie tarczycy przez autoprzeciwciała;
•Gruczolak – wydziela
nadmierną ilość hormonów;
•Przedawkowanie hormonów
tarczycy w leczeniu jej niedoczynności;
•Zapalenie tarczycy.
3.
Innym nieprawidłowym
stanem tarczycy jest tzw, „wol obojętny”.
Jest to stan, w którym
ulega zmianie wielkość tego gruczołu, bez zmian w wydzielaniu hormonów.
Przyczyną takiego stanu zazwyczaj jest niedobór jodu w pożywieniu.
Bardzo rzadko dochodzi do sytuacji, że wole jest tak duże, że uciska na inne
narządy szyi (przede wszystkim tchawicę) i konieczna jest operacja
chirurgiczna.
Jeżeli zauważymy objawy opisane powyżej powinniśmy udać się do
internisty lub endokrynologa, który stwierdzi u nas chorobę po zrobieniu
wywiadu i po badaniu tarczycy (oznaczenie hormonów tarczycy i TSH
w surowicy, USG tarczycy, scyntygrafia tarczycy).
Niezwykle istotna w przypadku tarczycy jest profilaktyka,
ponieważ hormony, które ten organ wydziela, są odpowiedzialne za funkcjonowanie
wszystkich tkanek organizmu. Mają one wpływ także nasz rozwój i wzrost
oraz odgrywają kluczową rolę w procesie przemiany materii. Właściwe
stężenie hormonów tarczycy jest szczególnie ważne dla rozwoju płodu – zależy od
nich kształtowanie mózgu i układu kostnego dziecka.
Według najnowszych badań, aż 10% mieszkańców Europy ma powiększoną
tarczycę w postaci wola. Jest to powiększenie równomierne lub guzki, które
występują w miąższu gruczołu. Rzadko są to nowotwory złośliwe, częściej
torbiele czy łagodne torbielaki.
Wraz z wiekiem odsetek tych osób wzrasta nawet do 50%!
Niezbędna w większości przypadków jest operacja, której można byłoby
uniknąć, stosując wcześniej np. terapię farmakologiczną. Niestety sytuacja
w Polsce nie przedstawia się najlepiej na tle Europy. A to dlatego,
że w naszym kraju wciąż jest niewystarczające spożycie jodu, od którego
zależy prawidłowe funkcjonowanie tarczycy.
Organizm ludzki nie potrafi sam wytworzyć tego pierwiastka, musi
więc on być dostarczony z pożywieniem. Komórki tarczycy bez trudu
„wychwytują” jod z krwi, następnie zagęszczają go i magazynują. Do
krwi jod trafia z układu pokarmowego.
Według specjalistów dzienne zapotrzebowanie jodu na dobę wynosi od
100 do 200 mikrogramów.
Noworodki i niemowlęta do 6 miesiąca życia
|
40 mikrogramów
|
Od 7 do 12 miesiąca
|
50 mikrogramów
|
Od roku do 3 lat
|
70 mikrogramów
|
Od 4 do 6 lat
|
90 mikrogramów
|
Od 7 do9 lat
|
120 mikrogramów
|
Od 10 do 15 lat
|
150 mikrogramów
|
Od 16 do 18 lat
|
160 mikrogramów
|
Dorośli
|
160mikrogramów
|
Kobiety w ciąży
|
180 mikrogramów
|
Kobiety karmiące piersią
|
200 Mikrogramów
|
Jod jest pierwiastkiem mało rozpowszechnionym w przyrodzie.
Został odkryty dopiero w XIX wieku. Nie od dziś wiadomo, że najwięcej
znajdujemy go na terenach nadmorskich (jego stężenie jest tak kilkakrotnie
wyższe niż w głębi kraju).
Dlaczego akurat tam?
Ponieważ jak twierdzą geolodzy przed milionami lat w wodzie
morskiej sole jodowe uległy rozpuszczeniu i do dnia dzisiejszego właśnie
nad morzem możemy korzystać z tzw. aerozolu jodowego, który
rozpylany jest przez fale morskie. Najwięcej wydziela się go w czasie, gdy
fale są wzburzone. Lekarze medycyny naturalnej nie tylko polecają jako
lekarstwo urlop nad morzem. Biżuteria, a w szczególności naszyjniki
przywiezione z nad morza wykonane z nieoszlifowanego bursztynu,
pomaga także w prawidłowym funkcjonowaniu tarczycy. Nie wszyscy mamy
możliwość zamieszkać nad morzem i nie zawsze możemy pozwolić sobie
pozwolić na urlop nad nim lub zakup dość drogiej biżuterii.
Czy możemy coś zrobić, by mimo tych kłopotów materialnych, zadbać
o właściwą ilość jodu w naszym organizmie?
Tak, musimy starannie dobierać składniki naszej diety!
Najprostszy i wydaje się najtańszy sposób to stosowanie
w naszej kuchni wyłącznie soli morskiej, która zawiera w swoim składzie
naturalny jod. W Stanach Zjednoczonych sól jest jodowana już od 100 lat
zdecydowanie mniej ludzi boryka się z kłopotami chorobowymi tarczycy.
A jak wygląda sprawa w Polsce. W tym miejscu należy odnieść się
do historii. Z powodów ekonomicznych w połowie lat 70 podjęto decyzję
o zaprzestaniu jodowania soli. Zrezygnowano z najprostszej
profilaktyki, poza badaniami i dietą, w walce z chorobami
tarczycy. Te oszczędności okazały się pozorne, ponieważ wzrosła liczba
zachorowań na choroby tarczycy nie tylko u dorosłych, ale również u dzieci.
Stan ten pewnie trwałby długo dłużej, gdyby nie tragiczny w skutkach
wybuch elektrowni jądrowej w Czarnobylu (kwiecień 1986 r.).Tutaj niejeden zada pytanie:
Co wspólnego ma ta tragedia za naszą wschodnią granicą z decyzją o ponownym jodowaniu soli w naszym kraju?
Wybuch w elektrowni Czarnobylskiej zwrócił uwagę wszystkich na problem tarczycy i chorób z nią związanych. Tarczyca wchłania każdy rodzaj jodu, jaki jest dostępny. Nie odróżnia jodu promieniotwórczego od zdrowego. Wybuch w elektrowni jądrowej spowodował, że zaczęliśmy (szczególnie mieszkańcy wschodniej Polski) oddychać powietrzem z jodem promieniotwórczym. Strach pomyśleć o skutkach, gdyby w porę nie zaczęto podawać płynu Lugola (jodu nieorganicznego), który ograniczał wchłanianie przez nasz organizm jodu radioaktywnego. Mimo tego i tak wybuch w Czarnobylu odbił się na zdrowiu Polaków.
Po kilkunastu latach badań białostoccy naukowcy wykazali wzrost
zachorowań na raka tarczycy wśród dorosłych mieszkańców (głównie kobiet)
północno–wschodniej Polski po katastrofie w Czarnobylu. Także u osób,
które były w 1986 roku dziećmi, stwierdzono większą liczbę przypadków
nadczynności tarczycy. Obecnie sól w Polsce jest już jodowana.
Możemy zadbać także, aby oprócz jodowanej soli, w naszej
diecie były produkty zawierające jod. Mamy do wyboru wiele możliwości.
Najwięcej jodu zawierają ryby morskie oraz owoce morza (nie słodkowodne typu
pstrąg!). Starajmy się, aby przynajmniej dwa razy w tygodniu na naszych
talerzach nie zabrakło np. dorsza, łososia, makreli, czy karmazyna. Dla
przykładu: w 100 gramach dorsza znajduje się 110 mikrogramów jodu! Sposób
przyrządzenia ma istotny wpływ na zawartość jodu w potrawach, pieczenie
powoduje mniejszy ubytek jodu od gotowania. Przetworzone ryby morskie na filety
czy paluszki rybne także gubią jod w tych procesach technologicznych. Jod
możemy także znaleźć, choć w mniejszych ilościach, w mleku oraz jego
przetworach, zielonej sałacie i mięsie wołowym. Mają go także: rzeżucha,
cebula, czosnek i jedno z najpopularniejszych ziół – estragon. Dobrym
zwyczajem było przed laty obowiązkowe picie tranu w szkołach przez dzieci.
Choć się przed tym broniły, to łyżka stołowa tranu zapewniała dzienne
zapotrzebowanie na jod!
Przykładowe zawartości jodu w produktach spożywczych:
Produkt
|
Jod [ug/100g]
|
dorsz świeży
|
110
|
mintaj
|
103
|
halibut biały świeży
|
52
|
płastuga
|
52
|
makrela świeża
|
45
|
łosoś świeży
|
44
|
makrela wędzona
|
40
|
ser gouda
|
35
|
łosoś wędzony
|
30
|
tuńczyk w oleju
|
25
|
sardynka w oleju
|
25
|
śledź świeży i marynowany
|
25
|
Jaja jaja kurze całe
|
21
|
flądra świeża
|
20
|
pieczywo chrupkie
|
14
|
mleko 2%, jogurt, kefir
|
7,5
|
mleko ludzkie
|
6,3
|
maślanka
|
5,9
|
ryż brązowy
|
4,5
|
węgorz
|
4,0
|
chleb żytni razowy
|
2,7
|
mięso (czerwone), wędliny
|
2,2
|
indyk tusza
|
1,5
|
kurczak tusza
|
0,4
|
Sałata
|
2,37
|
Liście rzepy
|
1,96
|
Rzepa
|
0,87
|
Brukiew
|
0,7
|
Kukurydza
|
0,66
|
Marchew
|
0,56
|
Kalarepa
|
0,49
|
Pomidor
|
0,31
|
Pomarańcza
|
0,24
|
Fasola*
|
0,24
|
Jabłko
|
0,19
|
wino białe półwytrawne*
|
35
|
ser twarogowy ziarnisty*
|
10
|
Fasola*
|
0,24
|
*w
zależności od regionu produkcji
Są też potrawy i warzywa, które ograniczają przyswajalność
jodu. Należą do nich między innymi: soja i jej produkty, orzeszki ziemne,
gorczyca, rzepa i kalafior. Wpływ na przyswajalność jodu przez nasz
organizm ma również zbyt częste spożywanie musztardy oraz przetworów z prosa
(mąkę, kasze, płatki).
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz